گفتگو با مبتكر و توليد كننده نذر عروسك براي كودكان مسافر اربعين +فيلم

سيد‌حامد معلمي طلبه اهل مشهد 11 سال است در قم تحصيل مي‌كند. وي داراي كارشناسي ارشد جامعه‌شناسي است. از پنج سال قبل به همراه دوستانش مؤسسه‌اي به نام مؤسسه «حسان» را …

​

   به گزارش رهيافتگان (پايگاه جامع مبلغين و تازه مسلمانان ) گفتگو از معصومه طاهري / سيد‌حامد معلمي طلبه اهل مشهد 11 سال است در قم تحصيل مي‌كند. وي داراي كارشناسي ارشد جامعه‌شناسي است. از پنج سال قبل به همراه دوستانش مؤسسه‌اي به نام مؤسسه «حسان» را در راستاي كارهاي تبليغي تأسيس كرد كه در بحث توليد محصولات فرهنگي فعاليت دارند. از همان ابتدا كودكان برايشان اولويت داشتند. توليد عروسك و چند پروژه جذاب مثل كتاب‌هاي پارچه‌اي از كارهاي مؤسسه آنهاست كه در صدد هستند قرآن پارچه‌اي مختص خردسالان را نيز توليد كنند. مرور گفت‌وگوي ما با ايشان خالي از لطف نيست:

​

كمي درباره توليد عروسك‌ها بفرماييد؟

سال گذشته با اين نيت كه عروسك‌ها را در پياده‌روي اربعين ببريم و به زائران كودك بدهيم شروع به كار كرديم. طراحي شخصيت را استاد محمدرضا دوست‌محمدي انجام داد. بيش از 15 اتود شخصيت زد تا اين دو انتخاب شدند. خانم زهرا كياني شخصيت‌ها را نمونه‌سازي و به اصطلاح ريديزاين كردند. سراغ كارگاه‌هاي مختلفي رفتيم متأسفانه نتوانستيم جاي مناسبي براي توليد پيدا كنيم. دست آخر كارگاهي قبول كرد و 3000 عروسك براي ما زد كه به لحاظ كيفيت تفاوت زيادي با نمونه اصلي عروسك داشت اما 3000 عروسك را عراق برديم و بين زائران توزيع كرديم. با اينكه عروسك‌ها بي‌كيفيت بودند خيلي استقبال شد.

​

روي كيفيت عروسك‌ها كار كرده‌ايد؟

بله پيگير شدم تا عروسك‌ها را با كيفيت توليد كنيم. سرانجام بابت يكسري محصولات خودمان كارگاهي در روستاي ابرده شانديز مشهد راه انداختيم و موفق شديم با آموزش‌هاي خانم كياني به بچه‌هاي كارگاه عروسك‌ها را با كيفيت توليد كنيم و استارت توليد را براي 1500 عروسك زديم و به زودي آماده مي‌شوند؛ علاوه بر اين نيت داريم تعدادي را به عراق ببريم مي‌خواهيم اربعين عروسك‌ها را وارد بازار هم بكنيم. به همين خاطر از آقاي قربانپور خواستم براي بسته‌بندي طرحي بزند كه در حال انجام است؛ البته طراحي بسته‌بندي هنوز تمام نشده است. به بركت امام حسين(ع) عروسك‌ها عوامل توليد درجه يكي داشتند و چون مي‌خواهيم عروسك‌ها هويت امام حسيني پيدا كنند براي عروسك‌ها سربند ياحسين و يازينب وصل مي‌شود. ​

كارهاي ديگر مؤسسه چيست؟

مؤسسه در راستاي اهداف تبليغي طلبگي تعريف شده است. بخش عمده فعاليت ما كار كودك است. در حوزه كودك معتقديم، نيازمند اقداماتي پيوسته هستيم. اتفاقي كه در دنيا در اين حوزه صورت  مي‌گيرد خلق شخصيت‌هاي قهرمان و ايجاد محبوبيت براي اين شخصيت‌هاست سپس در پيوست اين شخصيت‌ها انواعي از محصولات و خدمات تعريف مي‌شود و بدين ترتيب در تمامي ابعاد زندگي كودك حضور پيدا مي‌كنند. ما در مؤسسه حسان به دنبال دستيابي به اين سازوكار هستيم. گام‌هايي تعريف كرده‌ايم كه پس از مدتي چرخه انجام اين مدل كار را برايمان تكميل مي‌كند البته فعلاً در حال تجربه‌اندوزي و توانمند شدنيم. غير از اين، در بحث تربيت نيرو هم دغدغه داريم. تربيت مبلغين كارآمد حوزوي و در اين مسئله دو دوره آموزشي براي طلاب برگزار كرده‌ايم.

چرا از كاراكترهاي شناخته‌ شده‌تري براي عروسك‌ها استفاده نكرديد؟

كاراكترهاي خارجي كه حتماً منظورتان نيست! اما كاراكترهاي ايراني معمولاً داراي مالك هستند و ورود به آنها براي ديگران ممكن نيست. ضمن اينكه تماماً آن چيزي نيستند كه ما مي‌خواستيم. همه ما در بين كاراكترهاي غربي چندين شخصيت را به ياد داريم، اما بايد بدانيم اين چند شخصيت از دل هزاران شخصيت در‌آمده‌اند؛ يعني انبوهي از كاراكترپردازي‌ها مي‌شود تا از بينش چندتايي بزرگ‌تر مي‌شوند و مشهور. اما اينجا ما فقر كاراكتر داريم. مگر ما چند شخصيت ايراني پردازش شده داريم كه حالا از بينش انتخاب كنيم. به سراغ قهرمان‌هاي بومي بالقوه‌مان هم نرفتيم چون واقعا بضاعت و توانمان براي توليد عروسك خيلي محدود است و توان توليد عروسك از روي شخصيت‌هاي واقعي را نداريم. ما خيلي از اين نظر عقب هستيم هرچند آينده روشن است.

​ ​

آيا اين فعاليت تنها به توليد عروسك خلاصه مي‌شود؟

حتماً اينطور نخواهد بود. ما به پيوستي از محصولات فكر مي‌كنيم. اما ابتدا كه در فكر توليد عروسك‌ها افتاديم خيلي در خصوص اين دو عروسك فكرهاي دنباله‌دار نداشتيم. صرفاً براي يك نيت دوست‌داشتني مي‌خواستيم به زائران كودك اباعبدالله خدمت كنيم. اما حالا خيلي فكرها به ذهنم رسيده كه اميدوارم دنبال شود.

هزينه‌هاي توليد و توزيع را از كجا تأمين مي‌كنيد؟

حقيقتش هزينه توليد براي من كه طلبه هستم و از جاي ديگري درآمدي ندارم خيلي سنگين است. بستگي دارد چقدر بتوانيم كمك جمع كنيم. در حال حاضر 1500 عروسك را شروع كرده‌ايم؛ اميدوارم بيش از اينها توليد شود البته مي‌خواهيم حتي بعد از محرم نيز كار را ادامه بدهيم. الان براي همين 1500 عروسك هزينه تمام شده براي خود ما بدون بسته‌بندي و گرافيك آقاي قربانپور و بدون اينكه يك ريال خانم كياني و آقاي دوست‌محمدي گرفته باشند باز هم چيزي در حدود 6000 تومان خواهد شد.

اسپانسر خاصي هم براي اين فعاليت‌ها پيدا كرده‌ايد؟

سال قبل اداره اوقاف تهران كمك زيادي كردند و دو سوم از عروسك‌ها را تأمين هزينه كردند. يك سوم الباقي را هم دوستان مختلف با همين تبليغات ساده در تلگرام و. . . تقبل كردند. اما امسال هنوز جدي وارد حوزه جذب خير نشديم.

video_2016-10-31_19-44-41
آيا به غير از توزيع در راهپيمايي اربعين، براي مناسبت‌هاي ديگر مثل هيئات در ايران يا همايش‌ها و برنامه‌هاي دولتي و مردمي در داخل برنامه نداريد؟

به توزيع در ديگر مراسم هم فكر مي‌كنيم اما توان ما محدود است و نمي‌توانيم گسترده كار كنيم. براي همين تمام توانمان را براي اربعين مي‌گذاريم. توزيع در بين زائران كودك اباعبدالله آن چيزي بود كه جرقه توليد اين عروسك‌ها را در ذهنمان زد. اصلاً ايده از خود آقاست نه ما.

برنامه آينده شما چيست؟

پيگير ورود به حوزه شخصيت‌هاي قهرمان هستيم. اميدوارم هرچه زودتر توانايي‌اش را پيدا كنيم. در اين موضوع حرف بسيار است. از اهميت موضوع و تأكيدات حضرت آقا بر اين موضوع گرفته تا حمايت تقريباً هيچ از انجام اين فعاليت‌ها. موضوع قرآن‌هاي پارچه‌اي خردسال هم براي ما فعلاً يك پروژه بالفعل و با ظرفيت بالاست كه ان‌شاءالله به زودي به سرانجام خواهد رسيد.

شما يك مجموعه فرهنگي غيردولتي هستيد چرا براي اينكه مردم بفهمند اين حركت از سازمان يا ارگاني نيست و شما را بشناسند كار خاصي انجام نداده‌ايد؟

به دليل نوپا بودن هنوز خيلي وارد بدنه مردم نشديم. الان داريم با محصولات مختلف بيشتر با مردم ارتباط مي‌گيريم؛ در واقع تازه در مرحله‌اي هستيم كه با مردم بيشتر ارتباط بگيريم. بيشتر توليداتي براي رفع نيازهاي تبليغي خودمان داشتيم. لذا خيلي براي مردم و ارائه به آنها تا حالا كار نكرده بوديم. ما در امامزاده‌ها خيمه‌هاي معرفت راه‌اندازي كرديم. از سال 89 و براي رفع نيازهاي همان خيمه‌ها به توليد محصول پرداختيم.

نيت شما از اينكه عروسك‌ها را اربعين كربلا ببريد چه بود ؟

مي‌خواستيم براي اربعين عراق برويم و به زائران خدمت كنيم. خيلي فكر كرديم كه چه نيازي آنجا روي زمين مانده. به اين ايده رسيديم كه عروسك ببريم. بعد همانطور كه گفتم شروع كرديم از مردم و جاهاي مختلف پول جمع كرديم و بعد عروسك زديم و برديم. مردم به ازاي هر عروسك پول  مي‌دادند. مثلاً يكي مي‌گفت 10 تا عروسك با من. يكي مي‌گفت دو تا. يادم است يكي 100 تا عروسك را تقبل كرد و. . . توجيه اين كار اين بود بچه‌هايي كه پياده‌روي اربعين مي‌آيند با گرفتن اين عروسك‌ها يك دلبستگي نسبت به اربعين و امام حسين (ع) پيدا مي‌كنند. حتي مي‌تواند تا بزرگسالي با آنها همراه باشد. اين دقيقاً كاري است كه غربي‌ها مي‌كنند. چند وقت پيش والت ديسني تصميم مي‌گيرد ميكي موس توليد نكند؛ زن و مردهاي 20، 30 ساله در خيابان‌ها اعتراض مي‌كنند درحالي كه عروسك‌هاي ميكي موس را در دست داشتند مي‌گفتند نمي‌گذاريم چون اينها خاطرات كودكي ما هستند. ببينيد چطور عروسك كودكي تا بزرگي با آنها بوده و برايشان دلبستگي ايجاد كرده! حالا چقدر خوب است ما براي كودكمان اين دلبستگي را نسبت به امام حسين (ع) ايجاد كنيم؛ البته اين كاركرد را فقط در اربعين ندارد و همين جا هم مي‌توان كودكان را با امثال اين كارها دلبسته كرد. بچه با اين عروسك‌ها بازي مي‌كند و خاطراتش را مي‌سازد و اينكه اين عروسك را در هيئت يا پياده‌روي اربعين گرفته براي او هميشه مي‌ماند.

بازخوردهاي كارتان چطور بود؟

خيلي خوب بود. البته عكس‌العمل‌هاي مردم بهتر بود تا مسئولان. به خصوص چون سال قبل عروسك‌ها خيلي قشنگ نشده بودند تا جايي كه مي‌دانم هركس اين كار را ديد پسنديد حتي من قبل از توليد عكس عروسك‌ها را به دفتر مراجع تقليد بردم براي اينكه ببينم توليدشان مشكلي دارد يا نه. دفتر آقا بردم و آقاي سيستاني. جالب اين بود كه افراد دفتر آقاي سيستاني خيلي خوششان آمد و چند دقيقه‌اي با لبخند عكس‌ها را به هم نشان مي‌دادند البته افراد ديگري هم عروسك براي اربعين برده و مي‌برند اما در مجموع ديده نمي‌شود چون خيلي كم است. عروسك‌هاي ما توليدي بودند و طراحي ويژه داشتند اما بقيه عروسك‌هاي آماده بازاري بودند.

​

مطمئناً در اين مدت در مورد صنعت عروسك‌سازي در ايران تحقيقات مفصلي هم داشتيد؛ به نظرتان مشكل كار كجاست؟

توليد يك عروسك موفق به نظرم شامل چرخه‌اي از فعاليت‌هاي مختلف مي‌شود. محتوا و ايده خوب، پردازش مناسب شخصيت عروسك ( بايد شخصيت ما از دل داستان متولد شده و خصوصيات اخلاقي‌اش مشخص و عكس‌العمل‌هاش در موقعيت‌هايش مختلف مشخص شود در واقع همه ابعاد وجودي‌اش در بيايد. بعد از اين مرحله است كه بايد به عرصه توليد برسد. عروسك‌هاي موجود اين مسئله را ندارند. يعني شما از دارا و سارا چيزهاي محدودي مي‌دانيد و آنها را نمي‌شناسيد) بعد از اين مرحله مي‌رسيم به طراحي عروسك و توليدش در تيراژ در آخر هم به تبليغات و عرضه و توزيع. هر كدام از اين مراحل دنيايي از مشكلات و سختي‌ها را دارد زيرساخت انجامش هم در كشور ما هنوز وجود ندارد. البته اينكه يك عروسك بزنيد و وارد بازار كنيد ساده است اما آن عروسك هيچ وقت چيزي نخواهد شد. متأسفانه هيچ وقت يك پروژه موفق و همه‌جانبه را براي اين منظور پيش نگرفتيم. هميشه محدود وارد شديم، لذا موفقيت اصلي حاصل نشده است. مثلاً دارا و سارا عروسك‌هايي هستند كه در طراحي، توليد و توزيع خوب بودند اما محتوا و شخصيت نداشتند يا توليد‌كننده‌هاي زيادي هستند كه يكي در توليد موفق است يكي در توزيع يا يكي در محتوا. الان جناب خان نسبتاً موفق است، ولي اين هم يك تصادف است و از اول به دنبال خلق شخصيت قهرمان نبودند صرفاً چون جناب خان گرفته بين مردم، حالا قصد توليدش را دارند؛‌ البته فقط ايراد به مسئولان برنمي‌گردد اما اگر تمركز را بگذاريم روي مرحله توليد و تكثير خيلي مهم است. مشكل توليد‌كننده‌هاي ما اين است كه توان و تخصص توليدشان پايين است. عموم كارگاه‌ها فقط توانايي توليد عروسك‌هاي ساده، سايز بزرگ و تكراري را دارند. اينكه شما مثلاً به فكر بيفتيد تا طرحي بزنيد و عروسكي را با دقت در بياوريد بعد در كارگاهي تكثير كنيد اصلاً شدني نيست زيرا يا توانش نيست يا هزينه‌اش بسيار بالاست و هميشه هم گوشه ذهن همه كشور چين خوابيده و خيلي راحت مي‌گويند ببريد چين توليد كنيد! به نظرم حركت‌هايي در حال انجام است. اولاً خيلي محدود هستند و ثانياً با بضاعت كمي كه معمولاً حزب‌اللهي‌ها دارند خيلي طول مي‌كشد راه بيفتند و موفق شوند و در طراز ملي كار كنند. بدون تعارف پول نداريم. حمايت هم نمي‌شويم. تازه دركمان هم نمي‌كنند و اولويت كار را نمي‌فهمند. با اين شرايط چه كسي مي‌تواند دوام بياورد؟ چه خوب مي‌شود اگر مسئولان سعي كنند حركت‌هايي كه شروع شده را حمايت كنند. خود ما محصولاتي را در دست توليد داريم كه مي‌توانند به فروش بين‌المللي بالايي برسند. درست است مزيت خاصي در توليد نداريم، اما محتوايي كه براي اين محصولات پيش‌بيني كرديم چيني‌ها ندارند لذا نمي‌توانند با ما رقابت كنند. اگر اين صنعت راه بيفتد درآمدهاي هنگفت دلاري براي كشور به همراه خواهد داشت.

​

در راهپيمايي اربعين با مخاطب ايراني رو به رو نيستيم مخاطب خارجي از جمله خود عراقي‌ها نظرشان درمورد كار چه بود؟ اسپانسري هم از بين آنها داشتيد؟

جالب است بدانيد ابتدا نيتمان بچه‌هاي ايراني بودند اما تقريباً 90 درصد عروسك‌ها را به بچه‌هاي عراقي داديم. چون ايراني‌ها معمولاً بچه نمي‌آورند. اما عراقي‌ها با خانواده مي‌آيند. هرچه از استقبال ديديم مربوط به عراقي‌ها بود اما ما با مردم عادي سر و كار داشتيم و خودمان هم به دنبال ارتباط گرفتن با مردم و اسپانسر نبوديم و متأسفانه تلاشي هم دراين رابطه نداشتيم.

سال گذشته بحث عروسك‌هاي بمب‌گذاري شده داعش مطرح شد كه باعث ترس خانواده‌ها گرديد مشكلي براي شما ايجاد نكرد؟

نه اصلاً. آنجا دنياي خودش را دارد. فقط ايراني‌ها كمي اين خبر را جدي گرفته بودند.

​

با مأموران امنيتي مشكلي نداشتيد؟

در فرودگاه عراق كمي گير دادند، اما سريع رفع شد. آن هم نه براي امنيت، بلكه براي گمرك. فكر كردند براي فروش عروسك آورديم.

و آخر اينكه چرا اسم محسن و زينب را انتخاب كرديد؟

مي‌خواستيم اسم‌ها براي مردم آشنا باشند و در عين حال مذهبي بودن خواهر و برادر هم باشند و اسم اهل بيت برايشان بگذاريم كه به اسم زينب و محسن رسيديم.