فراديد| بچه‌ها در هر سني علايق و خواسته‌هاي متفاوتي دارند اما اسباب‌بازي تنها وسيله‌اي است كه تا بزرگسالي هم همچنان جذاب است. تا به حال شده شما با فرزندتان در اسباب‌بازي فروشي قدم بزنيد و دلتان بخواهد همه آنها را بخريد؟ خيلي وقتها دوست داريد خودتان با اين اسباب‌بازي‌ها بازي كنيد. لذت بازي با وسايل كوچك كه از روي دنياي بزرگ ساخته‌شده از بدو تولد با انسان همراه است. براي شناخت بهتر اسباب‌بازي مناسب هر سن اين گزارش را بخوانيد.
اسباب‌بازي تنها وسيله‌اي است كه تا بزرگسالي هم همچنان جذاب است
در اين سن مهارت‌هاي فيزيكي نوزادان شروع به رشد مي‌كند، آنها با نگاه همه‌چيز را دنبال مي‌كنند و جهت صدا را خوب تشخيص مي‌دهند. در اين سن اسباب‌بازي‌هاي آويزي كه حالت كششي دارند تحرك، رسيدن و گرفتن و لگدپراني را تشويق مي‌كند براي بچه‌ها مناسب است.
انواع جغجغه با رنگ‌ها و بافت‌هاي ترجيحاً روشن براي همه بچه‌ها جذابيت دارد. مهارت‌هاي دستي نوزادان در اين ۶ ماه تقويت مي‌شود مي‌توانند دستها را به هم بزنند و از ايجاد اين صدا لذت مي‌برند.اما چون همه‌چيز را به سرعت به سمت دهان مي‌برند بايد در انتخاب وسايل بازي دقت كنيد. اسباب‌بازي با قطعات كوچك و جدا شونده اصلاً مناسب بچه‌هاي اين سني نيست. كتابهاي نرم يا پهن يا مكعب‌هاي رنگي پارچه‌اي مي‌تواند گزينه خوبي باشد.
نوزاد با كمك گرفتن از كسي يا چيزي مي‌تواند بنشيند
۶تا ۱۲ ماهگي
بعد از ۶ ماهگي فعاليت‌هاي بچه بيشتر مي‌شود، به‌طور ميانگين اكثر بچه‌ها در ۴ يا ۵ ماهگي مي‌توانند غلت بزنند، سر و گردن خود را به خوبي بالا نگه دارند، ماهيچه‌هاي بدن نوزاد قوي‌تر شده و با كمك گرفتن از كسي يا چيزي مي‌تواند بنشيند. توانايي‌هاي ذهني نوزادان بيشتر مي‌شود، يادتان باشد او استفاده از چشم‌ها و گوش‌ها را به خوبي ياد گرفته و ديگر هيچ‌چيز و هيچ‌كس از ديدش پنهان نمي‌ماند.
نوزاد هنوز توانايي تحرك چنداني ندارند و نمي‌تواند خودش را از جايي به جايي ببرد. اما با چشم‌ها و گوش‌هايش به مكاشفه دنياي اطراف و آدم‌هاي پيرامون مي‌پردازد و براي شناخت اطرافش از دست و پا و دهان استفاده مي‌كند. در هشت ماهگي غريبه‌ها را به خوبي تشخيص مي‌دهد و گاهي احساس غريبي مي‌كند.
از صدا‌ها و كارهايي كه مي‌كند لذت مي‌برد و رابطه علت و معلولي را كشف مي‌كند. شروع كارهاي تقليدي از اين سن است و كودك برحسب توانايي خود براي تقليد آنچه مي‌بيند يا مي‌شنود تلاش مي‌كند. بهترين اسباب‌بازي براي بچه‌هاي اين سني آنهايي است كه باز و بسته مي‌شوند. اسباب‌بازي‌هاي ضربه زدني مثل طبل و چكش كه صدادار هم باشد، براي تشويق نوزادان به حركت، ماشين‌هايي كه به دنبال بچه كشيده مي‌شود انتخاب خوبي است.
يك سري اسباب‌بازي‌ها هستند براي بچه‌هايي كه شروع به راه رفتن مي‌كنند مناسب‌اند، وسيله‌اي كه بتوانند دستشان را به آن بگيرند و بلند شوند. البته دقت كنيد همه بچه‌ها در اين سن توانايي ايستادن يا راه رفتن ندارند. كتابهاي ساده كه عكس‌ها و كلماتي مرتبط با آن دارد براي تشويق بچه به كتاب خواندن خيلي خوب است.
براي تشويق به حركت ماشين‌هايي كه به دنبال بچه كشيده مي‌شود انتخاب خوبي است
بعد از يك‌سالگي
از ۱۲ ماهگي به بعد تقريباً همه بچه‌ها راه رفتن را شروع مي‌كنند،مهارت‌هاي حركتي ظريف آنها در اين مرحله تكميل‌تر مي‌شود. كودكان نوپا اسباب‌بازي را كشف مي‌كنند و كم‌كم شروع به حرف زدن مي‌كنند. در اين مرحله بازي‌هايي كه به تقويت كلامي و حركتي آنها كمك كند بهترين انتخاب است.
در اين سن تقليد آنها بيشتر مي‌شود. بازي‌هايي مثل مكعب‌هاي روي هم گذاشتني و اسباب‌بازي‌هاي موزيكال برايشان خيلي جذاب است. كودكان نوپا مي‌توانند در حد چند دقيقه آرام بنشينند و به صداي شما در حين خواندن قصه گوش دهند پس بهترين فرصت است آنها را بيشتر به كتاب نزديك كنيد.
در اين سن تا حدودي مفهوم داستان‌ها را مي‌فهمند. اسباب‌بازي‌هايي هستند كه مثل پازل عمل مي‌كنند اما براي كودكان نوپا است، قطعاتي بزرگ كه در كنار هم شكل خاصي را مي‌سازند اين هم گزينه خوبي براي نوپايان است. تلفن‌هاي كوچك براي تقويت كلامي آنها مفيد است. هر چيزي كه به ساخت‌وساز مربوط باشد برايشان جالب است. اما يادتان باشد بچه‌ها در استعداد و توانايي باهم فرق دارند.
ممكن است تعجب كنيد اگر ببينيد بچه شما در اين سن اصلاً تمايلي به بازي با اسباب‌بازي‌هاي خودش ندارد و بيشتر درگير وسايل خانه است، كابينت‌هاي آشپزخانه بهترين سرگرمي بچه‌هاست. اما ناراحت نشويد اين دوران به سرعت مي‌گذرد همين‌كه همه كابينت‌ها را كشف كردند و با وسايل آن آشنا شدند مرحله كشف و شهودشان طي مي‌شود و ديگر با آن كاري نخواهند داشت.
بازي‌هاي وانمود كردني مثل خانه‌هاي عروسكي از ديگر علايق بچه‌هاي دو تا سه ساله است
۲تا ۳ سال
بعد از دوسالگي بچه‌ها مي‌توانند به راحتي به مهدكودك بروند، پس توانايي‌هاي آنها تكميل شده، رشد مفهومي و جهت‌يابي با سرعت بيشتري در حال پيشرفت است. در اين مرحله ارتباطات و زبان بچه به‌طور كامل تكميل شده بنابراين بازي‌هاي مخصوص او مي‌تواند معماهاي پيچيده، فعاليت‌هاي جاگذاري، مثل مكعب‌هايي كه كنار و روي هم قرار مي‌گيرد و كتابهاي داستان پيچيده‌تر باشد.
دخترها در اين سن عروسك و پسرها ماشين را بهترين وسيله بازي مي‌دانند. اما در كنار آن سعي كنيد برايشان بازي هايي مثل لگو و بازي‌هاي ساده روي صفحه بازي هم تهيه كنيد. شايد استقبالي نكنند و خيلي با آن بازي نكنند،اما به تدريج علاقه‌مند مي‌شوند.بازي‌هاي وانمود كردني مثل خانه‌هاي عروسكي، سرويس چاي‌خوري، سرويس پخت‌وپز و سرويس پزشكي از ديگر علايق بچه‌هاي اين سني است. اسباب‌بازي‌هاي هنري و كاردستي مثل كشيدن نقاشي بسته به علاقه و استعداد بچه مي‌تواند سرگرمي خوبي باشد.
بعد از سه‌سالگي ديگر بچه علايقش تا حدودي شكل‌گرفته و احتمالاً تا يكي دو سال آينده خيلي تغيير نخواهد كرد. در اين سن مي‌توانيد با هر وسيله يا كه بچه دوست دارد او را خوشحال كنيد ولي در كنارش بازي هايي كه به تقويت هوش و استعداد خاص او كمك مي‌كند را فراموش نكنيد.
خيلي از بچه‌ها در همين سن استعداد خود را در ورزش، موسيقي، نقاشي يا كاردستي نشان مي‌دهند، سعي نكنيد كودك را به راه ديگر تشويق كنيد بگذاريد در هر زمينه‌اي علاقه و استعداد دارد پيشرفت كند.
تلفن‌هاي كوچك براي تقويت كلامي آنها مفيد است
۵تا۸ سال
بچه‌ها در 5 سالگي حتماً به مدرسه يا پيش‌دبستاني مي‌روند، زمان زيادي را در حال آموزش ديدن هستند بنابراين وقتي به خانه مي‌آيند فقط دنبال بازي هستند و در اين سن كاملاً درك درستي از اسباب‌بازي دارند و به تنهايي بازي مي‌كنند.
آنها عاشق فيلم و كارتون و لباس و وسايل اين شخصيت‌هاي كارتوني هستند، ممكن است ساعت‌ها با وسايل مربوط به اين شخصيت‌ها بازي كنند. فقط اينكه در اين سن معمولاً به كلكسيون جمع‌كردن علاقه دارند و شما را مجبور مي‌كنند انواع مختلف يك اسباب‌بازي را بخريد. معمولاً اين جمع‌آوري اسباب‌بازي در حوزه شخصيت‌هاي كارتوني و محبوب آنهاست.
در اين سن بچه‌ها مرحله كودكي را پشت سر گذاشته‌اند و وارد دوره نوجواني مي‌شوند. آنها بازي‌ها و اسباب‌بازي‌هاي خود را انتخاب مي‌كنند و اين يك چالش بزرگي براي آنهاست.
در اين سن بازي‌ها و علايق دخترها و پسرها كاملاً متفاوت است، اما سن خوبي براي جمع‌آوري تجربه‌هاي شخصي است. دختران نوجوان اغلب از وسايل ساخت جواهرات و صنايع‌دستي لذت مي‌برند و پسرها دنبال بازي‌هاي رقابتي و كامپيوتري با دوستان هستند.
اوج سن نوجواني و شروع دوره بلوغ بچه‌هاست. در اين سن خيلي روحيات آنها متفاوت و اغلب سخت است. به راحتي نمي‌توان با آنها ايجاد ارتباط كرد. وسايل سرگرمي آنها در اين سن فقط پول و كارت‌هاي هديه است كه بتوانند با سليقه خود خريد كنند.
نسل جديد بازي با آي پد و همه وسايل الكترونيكي را به بودن با همسالان و خانواده ترجيح مي‌دهند. بنابراين با توجه به تفاوت بچه‌هاي اين نسل با نسل قبلي بازي‌هاي بيرون از خانه ديگر مفهومي ندارد.
انواع اسباب‌بازي
اسباب‌بازي به‌طوركلي به چند دسته تقسيم مي‌شود. ساختني، حركتي، خلاق و دستي. هركدام از اين اسباب‌بازي‌ها در سنين مختلف براي بچه‌ها جذابيت دارد.
مثلاً اسباب‌بازي‌هاي موزيكال بعد از 3 سالگي خيلي براي بچه‌ها جذاب نيست اما وسايلي كه به ساخت‌وساز مربوط مي‌شود برايشان جالب‌تر است.
در اين رابطه بايد خصوصيات فردي هر بچه را هم در نظر گرفت. بعضي بچه‌ها دنبال سروصدا و شلوغي هستند (اكثراً پسرها) اين‌ها ممكن است تا 5 سالگي هم بازي‌هاي موزيكال را دنبال كنند، اما بعضي بچه‌ها آرام‌ترند و بازي‌هاي نشستني و ساختني را ترجيح مي‌دهند.
برخي كارشناسان معتقدند بازي كردن بچه‌ها با اسباب‌بازي‌هاي خاص در شخصيت آنها تأثير مي‌گذارد. گرچه هنوز خيلي‌ها به اين باور اعتقادي ندارند اما كم‌وبيش مي‌توان نتيجه گرفت كه مثلاً اگر پسربچه را از ابتدا با تفنگ و وسايل جنگي آشنا نكنيد خيلي تمايلي به بازي با آن نخواهد داشت.
يا اگر براي دختربچه‌ها وسايل پسرانه نخريد خودبه‌خود گرايش به بازي‌هاي دخترانه پيدا مي‌كنند. البته بايد قبول كرد بعضي اتفاقات در زندگي افراد كاملاً غريزي است، نوزاد هم اين غريزه را با خود مي‌آورد، اگر در تخت خواب پسربچه‌ها انواع عروسك هم باشد باز به تنها ماشين گوشه اتاق جذب مي‌شوند و دخترها برعكس.
اسباب‌بازي كودكان مي‌تواند روي انتخاب شغل آنها در آينده تأثير بگذارد
اما در سنين بالاتر آشنايي با وسايل جنس مخالف ضرري ندارد. در يكسري از تحقيقات نشان دادند كه بيش از 60 درصد بزرگسالان كه در مشاغلي از جمله طراحي و معماري فعاليت مي‌كنند خانه‌سازي با لگوها از بازي‌هاي موردعلاقه‌شان بوده است. بيش از 66 درصد كساني كه در مشاغلي مثل بانكداري يا حسابداري كار مي‌كنند پازل اسباب‌بازي مورد علاقه دوران كودكي‌شان بوده است.
براي مثال نظر وزير آموزش انگليس اليزابت تراس در اين مورد جالب است. او مي‌گويد:"اسباب‌بازي كودكان مي‌تواند روي انتخاب شغل آنها در آينده تأثير بگذارد. اسباب‌بازي‌هايي كه با توجه به جنسيت بچه‌ها ساخته مي‌شوند به‌طور ويژه خطر اينكه دختران را از علوم و رياضيات دور كند افزايش مي‌دهد. او از پدر و مادرها خواسته براي دخترانشان لگو بخرند تا آنها را به مهندسي ترغيب كنند."
يكي از اساتيد دانشگاه رو همپتون بكي فرانسيس، عقيده دارد كه اسباب‌بازي‌ها مي‌توانند در آينده شغلي افراد اين تأثير بگذارند.
او مي‌گويد: "انواع اسباب‌بازي‌هاي مختلف پيام‌هاي متفاوتي در مورد اينكه انجام چه‌كارهايي براي دختران و پسران مناسب است به آنها مي‌دهد و اسباب‌بازي‌ها محتواي آموزشي متفاوتي دارند. هر دو اين مشخصه‌ها مهم هستند و بر تحصيل و انتخاب شغل كودكان در آينده تأثير خواهند داشت. "
او در يك تحقيق اسباب‌بازي‌هاي دختران و پسران را جدا كرد و به پسران اسباب‌بازي‌هايي داد با تركيبي از فعاليت، ساخت‌وساز و ماشين‌آلات و به دختران عروسك و ابزارهايي داد كه آنها را تشويق به آرايشگري مي‌كرد. نتيجه‌اي كه از اين تحقيق گرفت اين بود كه پسران دريافتند بايد چيزهايي بسازند و مشكلات را حل كنند و دختران فهميدند بايد مراقب بقيه باشند و مسئوليت تغذيه و پرورش را به عهده بگيرند.
نسل جديد بازي با آي پد و همه وسايل الكترونيكي را به بودن با همسالان و خانواده ترجيح مي‌دهند
فرانسيس بعد از اين تحقيق توضيح داد: "اسباب‌بازي پسرها بيشتر آموزنده است و داراي اجزايي است كه اطلاع و آموزش بيشتري به پسرها مي‌دهد، با دستورات تكنيكي و اجزايي كه بايد در هم جا بيافتند. درحالي‌كه اسباب‌بازي‌هاي دختران بيشتر خلاقيت و قوه تخيل آنها را پرورش مي‌دهد."
آماندا گامر روانشناس كودك است او مي‌گويد: "بايد مطمئن شد كه كودكان به يك برنامه بازي خوب و سالم دسترسي داشته باشند.نقش بازي براي كودكان اين است كه تا جايي كه مي‌توانيم يك دامنه وسيع از تجربه‌ها را در اختيار كودكان بگذاريم. مشكل اين است كه پدر و مادرها معمولاً آسان‌ترين گزينه‌ها را انتخاب مي‌كنند.
ولي آنها بايد در اسباب‌بازي به دنبال چيزهايي باشند كه توانايي و خلاقيت كودك را افزايش مي‌دهد. بايد در انتخاب اسباب‌بازي‌ها سعي شود آن كليشه‌هاي رايج هم شكسته شوند. مثلاً خيلي از پدر و مادرها به پسران خود اجازه نمي‌دهند كه عروسك داشته باشند.مغازه‌ها هم لازم نيست همه صورتي‌ها و آبي‌ها را براي هميشه كنار بگذارند ولي بايد يك سياست ميانه انتخاب كنند.
هيچ كودكي با بازي با لگوها ساختمان‌سازي ياد نمي‌گيرد ولي ممكن است ياد بگيرد چطور آنها را روي هم قرار دهد تا ستون‌ها و بدنه محكمي بسازد. بيشتر بحث اعتماد به نفس و آشنايي است تا مهارت اندوزي."